Mamerki ->> mazury.info.pl <<- Mauerwald

.
ZOBACZ TEŻ
  • GIERŁOŻ - Kwatera Hitlera
  • RADZIEJE - K. Lammersa
  • POZEZDRZE - K. Himmlera
  • MARTIANY - Bunkier typ B
  • GIŻYCKO - Twierdza

  • .

    .
    STRONA GŁÓWNA
  • mazury.info.pl

  • .

    .
    INNE ATRAKCJE
  • atrakcje.mazury.info.pl

  • .

    Kwatera Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) "Mauerwald"

    Mamerki k/Węgorzewa

    Kwatera została wybudowana w odległości 18km na wschód od kwatery Hitlera, w lesie, w.miejscowości Mamerki nad Kanałem Mazurskim.
     
    Schody na dach Widok na jezioro Mamry

    Na terenie obiektu, po prawej stronie drogi Kętrzyn - Węgorzewo, jest parking niestrzeżony, gdzie można zaparkować samochód. Stąd rozpoczynamy zwiedzanie kwatery w zależności od czasu jakim dysponujemy i zainteresowania. Teren kwatery to trzy strefy: "Fritz" (Fryderyk), "Quelle" (źródło) i."Brigitten Stadt" (miasto Brygidy).

    Strefa I "Quelle" (źródło)

    • Z parkingu widoczne są duże schrony, które stoją przy "Zdrojowej Drodze" (Quellen Weg). Pierwszy po prawej stronie, duży schron o wymiarach 25,0x17,7x9,0m, dobrze zachowany, to.schron szefa Oddziału III Obce Armie Zachód (Fremde Heere West), który zajmował się badaniem sił i zamiarów przeciwnika na Zachodzie, wydziałem kierował płk. Liss. Do schronu jest wejście, a z korytarza do pomieszczeń wewnętrznych. Schron spełniał również rolę schronu na wypadek ataku lotniczego dla wszystkich pracowników wywiadu (wewnątrz pomieszczeń znajduje się woda o głębokości ok. 10 cm). Ściany podwójne żelbetowe o grubości 6m. Zachowane są klamry prowadzące na schron, gdzie było sztuczne maskowanie siatkami wykonanymi z masy plastycznej doczepionej do siatki drucianej. 
    • Obok dużo fundamentów po barakach z cegły oraz biuro szefa Oddziału III 
    • Naprzeciwko, po lewej stronie dwa schrony okryte specjalnym tynkiem maskującym, składającym się z trawy morskiej i betonu, co imitowało mech, korę drzew itp. Pierwszy mniejszy schron typu "B", grubość ścian 2m, z dobrze zachowanymi otworami strzeleckimi oraz pomieszczeniami dla załogi przeznaczony był do obrony. Następny po lewej stronie to stacja transformatorowa. Dalej to jeszcze jeden schron typu "B", a za nim ogromny schron gen. Wagnera i jego najbliższego otoczenia. 
    • Obok fundamenty baraków głównego kwatermistrzostwa.Skręcamy w lewo szlakiem i idziemy drogą - ulicą Nadbrzeżną. 
    • Tuż za rozwidleniem dróg, po prawej stronie nad samym jeziorem ruiny domu gen. Wagnera - głównego Kwatermistrza Wojsk Lądowych (OKH). Z domu o wymiarach 20x8m zachowały się fundamenty, taras z widokiem na jezioro, resztki kominka oraz piwnice, w których była sauna, gdzie w konspiracji spotykali się uczestnicy spisku z 20 lipca 1944r. Szum wody zagłuszał rozmowy. 
    • Po drodze jeszcze jeden schron obronny, a dalej nad jeziorem pompownia wody straży pożarnej 
    • Dalej, po prawej stronie, znajduje się obecnie pole biwakowe i plaża.Obok leśniczówki Mokre można przejść przez szosę i obejrzeć początek Kanału Mazurskiego. Skręcając w lewo na drogę główną po lewej stronie mijamy ruiny wartowni północnej i dochodzimy do dwóch obiektów betonowych, w których były urządzenia grzewcze obiektów tej strefy. Widoczne są tu.rampy podjazdowe do rozładunku materiałów z samochodów. W pomieszczeniu zachowane postumenty po agregatach energetycznych i innych urządzeniach technicznych do ogrzewania. Stąd idziemy do parkingu, lub przechodzimy do strefy drugiej.
    Bunkier
    Strefa II "Fritz" (Fryderyk) 
    • Zwiedzanie strefy II rozpoczynamy od parkingu idąc drogą w kierunku Węgorzewa. 
    • Po przejściu 200 m, z prawej strony drogi, na rozwidleniu, widoczne dwa obiekty żelbetowe centralnego ogrzewania (opisane w strefie I). Skręcamy w lewo, drogą brukową i z lewej strony widać schron żelbetowy - pompownia wody i wartownia.
    • Po około 170 m skręcamy w prawo na ulicę Leśną. Po prawej stronie widać wzdłuż drogi studzienki kanalizacyjne i rowy po wykopanych rurach kanalizacyjnych. Z lewej strony fundamenty baraków mieszkalnych i biurowych dla sztabów roboczych poszczególnych rodzajów wojsk oraz schron obronny.
    • Dochodzimy do następnego schronu obronnego i przed nim skręcamy w lewo.
    • Po około 150 m następny schron obronny i po następnych 70 m znowu schron obronny.
    • Skręcamy w lewo i dochodzimy do drogi głównej brukowanej ul. Dworcowej. U wylotu ulicy Leśnej, po przeciwnej stronie ul. Dworcowej dobrze zachowane schrony o przeznaczeniu technicznym. Pierwszy z prawej to zapasowe urządzenia energetyczne, zachowała się duża hala z postumentami pod agregaty. Obok komin wentylacyjny do wymiany powietrza wewnątrz. Następny z lewej to schron centralnego ogrzewania dla tej strefy. Przy wejściu oryginalny napis: "Unbefungten eintrit verboten" - "nieupoważnionym wstęp wzbroniony". Trzeci w lewo to stacja transformatorowa, gdzie do dziś zachowały się oryginalne napisy "Trafo" itp.
    • Następnie kierujemy się ulicą Dworcową do drogi głównej i w prawo do parkingu. Jest to najkrótszy odcinek zwiedzania strefy II.
    • Jeżeli dysponujemy czasemi chcemy zobaczyć więcej to proponujemy odbyć dłuższy spacer - około 1000 m.
      • Przy końcu ulicy Leśnej skręcamy w ul. Bukową i po przejściu 150 m dochodzimy do schronu obronnego, gdzie była siedziba szefa Wydziału Operacyjnego gen. Adolfa Heusingera (20 lipca 1944 ranny w zamachu na Hitlera w "Wolfschanze"), obok niego po prawej stronie za głębokimi rowami po wykopanych urządzeniach kanalizacyjnych widoczne fundamenty dużego baraku, w którym przebywali kolejni szefowie Sztabu Generalnego Wojsk Lądowych, gen. Franz Halder do 24.09.1942, gen. Kurt Zeitzler do.20.07.1944 i od tego dnia gen. Heinz Guderian. 
      • Tuż obok barak, w nim znajdował się Wydział Operacyjny Sztabu Generalnego.
      • Po lewej stronie drogi barak, była to komendantura kwatery, kartografowie i kasyno. 
      • Około 200 m dalej, po prawej stronie schron obronny, a za nim barak. W nim przebywał szef Wojsk Łączności OKH gen. Erich Fellgiebel, zaraz obok barak szefa Służby Transportowej OKH gen. Gercke. 
      • Na łuku drogi po prawej stronie schron obronny wybudowany na podstawie żelbetowej grubości około 5m, otoczony fosą, na nim 12 słupów żelbetowych o nieznanym przeznaczeniu. 
      • Stąd droga prowadzi w kierunku toru kolejowego, przy którym widać budynek nastawni. 
      • Skręcamy w lewo, po lewej stronie drogi zachowane fragmenty domu żołnierza. Po prawej stronie toru dworzec kolejowy kwatery.
      • Dalej ul. Dworcową idziemy do parkingu. Obiekty znajdujące się po prawej stronie drogi opisano w części pierwszej trasy.
    Bunkier
    Strefa III "Brigitten Stadt" (Miasto Brygidy)
    • Na południe od strefy "Fritz" z lewej strony szosy Kętrzyn-Węgorzewo znajdowało się "Miasto Brygidy". Zamieszkiwały tam kobiety, które były zatrudnione w służbach pomocniczych OKH jako telegrafistki, obsługa dalekopisów, telefonistki, sekretarki, finansistki, obsługa kuchni, kasyn itp. 
    • Do strefy tej możemy dojść pierwszą drogą w prawo od parkingu, gdzie jest drogowskaz "Dojrzewalnia serów" - obwodnica Południowa. Z lewej strony drogi widoczna wielka nieukończona budowla w kształcie platformy. Wzdłuż budowli żelbetowe słupy, a na nich podciągi. Przeznaczenie tej budowli jest nieznane.
    • Naprzeciwko, po prawej stronie dwa schrony. Tu znajdowały się urządzenia telekomunikacyjne (węzeł łączności). Schodami można wejść na dach, obok komin wentylacyjny. 
    • Przy tej samej obwodnicy, za zakrętem z lewej strony znajdowało się kino. Obecna dojrzewalnia serów (oznakowane dojście) została wybudowana na bazie dwóch schronów opartych na słupach żelbetowych. Schrony były ustawione równolegle jeden za drugim, połączono je łącznikiem. Temperatura w dojrzewalni winna utrzymywać się w granicach 10°C. Tylko w czasie upałów trzeba ochładzać pomieszczenia.
    • Baraki drewniane mieszkalne były ustawione wokół placu wzdłuż drogi otaczającej teren. Po.barakach pozostały tylko studzienki kanalizacyjne i rowy po wykopanych rurach kanalizacyjnych i kablach telefonicznych, elektrycznych itp.
    • Za "Dojrzewalnią Serów" był hotel, gdzie zostały znalezione resztki potłuczonych naczyń kuchennych ze znakami firmowymi i napisami firmy z Bawarii, gdzie były produkowane - "Bawaria, Tirschenreth, Germany". W strefie tej kwaterowała obsługa Sztabu Generalnego, m.in. szewcy, krawcy, fryzjerzy itp.

    HISTORIA KWATERY

    We wrześniu 1940r. grupa oficerów OKH rozpoznaje teren, a szef Sztabu Generalnego OKH gen. Franz Halder zatwierdza. Prace budowlane kwatery zostały powierzone Organizacji Todt, która siłami około 2000 robotników pod przykrywką firmy Chemische Werke "Askania" w terminie do.01.05.1941r. miała wybudować kwaterę główną dla OKH. Na terenie ok.250ha wybudowano ponad 200 różnego rodzaju obiektów, w tym 34 obiekty żelbetowe, dwa ciężkie schrony przeciwlotnicze oraz wiele murowanych i drewnianych.

    15.05.1941r. w Sztabie Generalnym OKH zarządzono przygotowanie do przeprowadzki na nowo utworzone stanowisko dowodzenia w Mamerkach. 
    21.05.1941r. rzut polowy Sztabu Generalnego OKH przeprowadził się do Mamerek. 23.06.1941r. z.Berlina samolotem do Elbląga, a następnie samochodem do nowej kwatery przybywa gen. płk Franz Halder,
    24.06.1941 przybywa naczelny dowódca wojsk Lądowych feldmarszałek Wałther von Brauchitsch.

    Cała kwatera została rozmieszczona w lesie między jeziorem Mamry, a linią kolejową Kętrzyn - Węgorzewo i została podzielona na trzy strefy bez jakiejkolwiek granicy podziału. Występowała pod ogólnym kryptonimem "Anna". Z lewej strony od szosy Kętrzyn - Węgorzewo rozmieszczony był Sztab Generalny Wojsk Lądowych (OKH) pod kryptonimem "Fritz" (Fryderyk). Kryptonim "Fritz" nadano dla upamiętnienia Fryderyka II Hohenzollerna (1712-1786), króla pruskiego zwanego Fryderykiem Wielkim. W tej strefie mieszkał feldmarszałek Walther von Brauchitsch, który w dniu 19.12. 1941r. został zdjęty ze stanowiska za klęskę pod Moskwą, a wtedy Hitler osobiście obejmuje dowództwo nad wojskami lądowymi. Mieszkali tu również: gen. płk Franz Halder - szef Sztabu Generalnego OKH (24.09.1942 r. pozbawiony stanowiska w Winnicy na Ukrainie), gen. płk Friedrich Paulus - I zastępca szefa Sztabu Generalnego d/s dowodzenia operacyjnego (do 4.02.1942), gen. Adolf Heusinger szef Oddziału Operacyjnego Sztabu Generalnego Wojsk Lądowych (20.07.1944 ranny podczas zamachu na Hitlera) i inni. 
    Znajdowały się tu następujące oddziały:

    • Oddział Centralny - zajmował się całością zagadnień związanych z organizacją, strukturą i.obsadą personalną Sztabu Generalnego.
    • Oddział I Operacyjny - kierował całością prowadzenia walk na wschodzie.
    • Oddział II Organizacyjny - organizacja i rozbudowa wojsk stanu wojennego
    • Oddział XII - Obce Armie "Wschód" - prowadził badania sił i zamiarów radzieckiego przeciwnika oraz materiałów wywiadu wojskowego, Abwehry.
    • Oddział Attache Wojskowych - kierował działalnością niemieckich attache wojskowych za granicą,śledził działalność attache państw obcych akredytowanych w Niemczech. W kwaterze OKH przebywali attache wojskowi: fiński gen. Talvela, węgierski gen. Vasvary i japoński gen.Banzai.
    • Zarząd Personalny OKH - zajmował się obsadą personalną dowódców wojskowych na froncie, jego szefem był gen. Bodwin Keitel, brat feldm. Wilhelma Keitla - szefa OKW.
    • Generałowie rodzajów wojsk przy Naczelnym Dowódcy Wojsk Lądowych piechoty, artylerii, łączności, inżynieryjnych, chemicznych, lotnictwa, marynarki wojennej, wojsk szybkich; wraz ze.swoimi sztabami roboczymi. Sztab Generalny Wojsk Lądowych kierował wyłącznie walkami na Froncie Wschodnim.
    Komendantem kwatery OKH był gen. von Gundel, a dowódcą batalionu wartowniczego od 12 lipca 1941r. mjr Mathes. Kwatera była ochraniana przez batalion wartowniczy Wehrmachtu, który był całkowicie zmechanizowany, zaopatrzony w środki obrony przeciwlotniczej, przeciwpancernej i ciężką broń maszynową. Był przygotowany do prowadzenia walki w każdym przypadku. Oprócz batalionu wartowniczego na terenie kwatery było 60 funkcjonariuszy tajnej żandarmerii polowej i agentów Abwehry.
     
    Stacja Trafo Trafo - widok z góry

    Ogółem w kwaterze zamieszkiwało około 1500 osób, w tym ponad 40 generałów. 
    Hitler złożył trzy wizyty w kwaterze OKH: 

    • 30.06.1941 z okazji 57 rocznicy urodzin szefa Sztabu Generalnego OKH gen. Franza Haldera, spotkanie odbyło się przy herbatce w domu feldm. Brauchitscha.
    • 25.08.1941 wizyta Mussoliniego z Hitlerem. Hitler i Mussolini przybyli do OKH z "Wilczego Szańca" drezyną motorową, która stale kursowała pomiędzy kwaterą Hitlera a kwaterą OKH "Anna"
    • 14.07.1942 z okazji 40-lecia służby wojskowej gen. R Haldera. Hitler ofiarował Halderowi swój oprawiony w srebrną ramkę portret z własnoręcznym podpisem. Był to ostatni pobyt Hitlera w.OKH.
    Wizyty innych gości w OKH:
    • 9.09.1941 Miklos Horthy - admirał, regent, węgierski dyktator.
    • 11.02.1942 Jon Antonescu - rumuński marszałek i szef państwa.
    • 27.06.1942 Carl Gustaw Mannerheim - marszałek Finlandii, naczelny dowódca w wojnach z.ZSRR 1939-40 i 1941-44.
    W kwaterze działała aktywna grupa generałów i oficerów z płk. Clausem Stauffenbergiem na czele. Do czołowych współpracowników należeli: gen. H. Stieff - szef Wydzialz Org. Szt. Gen., gen. E. Wagner - główny Kwatermistrz Szt. Gen., gen. E. Fellgiebel szef Łączności OKH, oraz wielu oficerów niższych stopni. Kpt. Hans von Herward, kpt. Joachim Kuhn, por. Albrecht von Hagen i inni. 

    Polowa kwatera OKH została wybudowana na terenie dóbr należących do magnackiej rodziny Lehndorffów. W dniu 2.10.1941 r. Lehndorff przekazuje prośbę Goerdelera o rozmowę z.Halderem. Prośba została odrzucona. Gen. Halder uważał za niewskazane, aby dr Goerdeler, jeden z czołowych przywódców opozycji przeciwko Hitlerowi pojawił się w silnie strzeżonej kwaterze OKH. 
    W okresie 16.07.42-30.10.42 kwatera była przeniesiona do Winnicy na Ukrainie. 
    Kwatera z nieznanych powodów nie została wysadzona w powietrze.


    Franz HalderHalder Franz (1884 - 1972) Oficer sztabowy z lat 1914-18, po I wojnie pozostał w Reichswehrze i był m.in. oficerem sztabu dywizyjnego i szefem Sztabu Generalnego Reichswehry (Truppenamt). W styczniu 1933 roku objął stanowisko szefa sztabu VI okręgu wojskowego w Münster, później dowodził 7 dywizją piechoty, w 1937 roku został zastępcą szefa Sztabu Generalnego ds. szkolenia, następnie zastępcą szefa Sztabu Generalnego ds. operacyjnych. W 1938 roku awansował na stanowisko szefa Sztabu Generalnego wojsk lądowych. Przeciwny Adolfowi Hitlerowi, nie odważył się sprzeciwić Furerowi i brał czynny udział w przygotowaniach do agresji: kierował pracami nad planami operacyjnych działań przeciwko Polsce w 1939 roku, Norwegii, Zachodniej Europie i części lądowej inwazji na Wielką Brytanię w 1940 roku, Grecji, Jugosławii w 1941 roku. Pod jego kierownictwem opracowano plan - agresji na Związek Radziecki ("Barbarossa"). 24 września 1942 roku został zdymisjonowany ze względu na odmienne koncepcje strategiczne. Po zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 roku, aresztowano go i zesłano do obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu, a następnie w Dachau, skąd wyzwoliły go wojska amerykańskie. Po wojnie, przez 14 lat pracował w wydziale historycznym armii amerykańskiej, za co w 1961 roku nagrodzono go Meritorious Civilian Service Award.

    POWRÓT DO MAZURSKICH ATRAKCJI

    | strona główna | internet | o serwisie |
    (C) 1999 Copyright by mazury.info.pl